Hoe begin ik een moestuin?

(Interesse: informeer naar onze Moestuin Cursus klik hier)

Een moestuin is helemaal terug van weggeweest. Het stoffige imago van de gepensioneerde die zijn vrije tijd besteedt aan het kweken van zijn eigen groente heeft plaats gemaakt voor jong en oud waar de interesse gewekt wordt zelf wat groente te kweken. Ook daar is weer veel verschil in, je hebt mensen die een paar vierkante meter vrij hebben en daar wat sla, tomaten verbouwen tot een bijna volledig tuinbouw bedrijf. Nu in deze tijd waar veel mensen zich bewust worden van de gevaren van onze voedselketen en zich zorgen maken over de veiligheid van ons voedsel en alles ook nog eens veel duurder aan het worden is, zie je overal mensen die aan de slag gaan om zelf wat groente te kweken.

Veel vragen bereiken mij over hoe nu te beginnen.
In deze korte overzichtelijke stappenplan wil ik hier wat over vertellen uit eigen ervaring.

Stap 1: Voorbereiding (informatie inwinnen)
Je kunt veel boeken vinden die veel schrijven over het beginnen van een moestuin. Ook staat er op internet veel geschreven. Maar dan loop je het gevaar dat het je begint te duizelen en niet meer weet waar voor en achter is, want op gegeven moment (na enkele jaren ervaring) ga je veel dingen niet meer uit het boekje doen maar uit eigen ervaring daar op elke plaats en moment de werkwijze anders zal zijn.
Tip 1: Laat je informeren door mensen die (veel) praktijk ervaring hebben!

Stap 2: Wat is het doel?
Waarvoor wil ik de moestuin gebruiken? Gewoon voor wat aan te pakken of om een jaar rond zelfvoorzienend te zijn? Dit zijn twee totaal verschillende ordes van grote en voorbereiding.
Tip 2: Gewoon voor wat aan te pakken of wil ik een jaar rond zelfvoorzienend te zijn?

Stap 3: De plaats?
Waar ga ik een moestuin beginnen? In bloembakken, op het terras of balkon, in de vollegrond of toch liever in een hoogbed. Zodat je je niet te diep hoeft te bukken als dit misschien wat moeilijk gaat. Voor elke vorm van tuinieren zijn weer andere factoren van belang. Denk aan: zon / schaduw en grondsoort. Het beste is kweken van groente in de vollegrond, daar de plant dan meer beschikking heeft over bodemvruchtbaarheid, voeding en water. Er zit immers meer in de grond dan alleen water en voeding. Het hele ecosysteem in de bodem draagt bij aan een succesvolle teelt van groente. In bakken en potten is dit moeilijker te beheersen.
Tip 3: Kies het liefst voor een zonnige plaats in de vollegrond!

Stap 4: Voorbereiding, -Bemesting en bodemgesteldheid?
De voorbereiding van de moestuin begint eigenlijk al in Oktober / November. Welke plaats heb ik uitgekozen, ligt het perceel braak, is het zandgrond of klei? Strooi in November kalk, bemest in het voorjaar Maart / April. Gebruik voor de bemesting alleen oude compost en stalmest. Geen verse mest want deze is vaak te zuur en heeft een negatieve invloed op de beschikbare Stikstof in de bodem.
Stappenplan:
1. Lever het land schoon op voor de winter (geen onkruiden of andere troep, voorkom rommel hoekjes, ruim de slakken op, zoek de eitjes! Zie hiervoor de link: Slakken bestrijden in onze moestuin
2. Strooi in november - januari kalk tegen een zure bodem (zandgronden zijn gemiddeld pH <5,5 en klei al gouw pH > 6,5) Denk aan 20kg kalk per 100m². Streefwaarde pH 6,5.
3. Bemest de bodem met groencompost of (oude) stalmest in maart - april. (zorg dat er minimaal 3 maanden tussen zitten tussen bekalken en bemesten i.v.m. de reactie die kalk met compost aan gaat).
4. Nog een belangrijke Tip: Gebruik nooit verse paarden mest!!! Zede mest is behoorlijk zuur en doet de pH geen goed en de groente zullen slecht groeien, er gaat veel bodemleven verloren door de zure mest. Composteer de paardenmest op een composthoop en strooi er veel kalk doorheen en laat dit twee jaar rusten, dan uitstrooien en je hebt een geweldige compost / bemesting.
Tip 4: Zorg voor een schoon perceel voor de winter, strooi kalk in November, bemest in Maart/April.

Stap 5: Bodem zaai klaar maken
Bewerk de bodem niet te diep. Voorkom een kerende grondbewerking (denk aan ploegen) Dit verstoord de capilaire wering, van vocht, mineralen, ook wordt dat gedeelte van de grond verstoord waar de schimmels en insecten in zitten die onze bodem vruchtbaar maken. Frees niet dieper dan 5cm of schoffel en maak de toplaag schoon.
Tip 5: Bewerk de bodem met een tuinfrees tot 5cm diepte of schoffel en trek lichtjes los met een cultivator.

Stap 6: Welke groente wil ik kweken?
De volgende vraag is: welke groente wil ik telen? Ben je ervaren of begin je net dit maakt een groot verschil. Prei, Wortel, Knol en Kool soorten zijn over het algemeen meer voor de gevorderde tuinier daar dit veel van de bodem vraagt en er veel ziektes en plagen bij kunnen komen kijken.
Sla, Courgette, Tomaten, Paprika, diverse Kruiden, Uien, Klein fruit, gaat al veel gemakkelijker en zijn goed toegankelijk voor de beginnende tuinier.
Tip 6: kies als beginnende groentekweker voor gemakkelijke soorten als: Sla, Courgette, Tomaten, Paprika, diverse Kruiden, Uien, Klein fruit.

Stap 7: Plant, -Zaai en Oogst planning.
Vruchtwisseling is een heel belangrijk begrip binnen het telen van groente en het maken van een teeltplan. Het maken van een teeltplan is niet zo moeilijk. Let daarbij goed op de familie van de groente:
Nachtschade familie: Aardappel, Tomaat, Paprika, Aubergine
Vlinderbloemige: Bonen, Erwten, Peulen, Kapucijner, Klaver, Lupine
Kruisbloemige: alle Kool soorten, Mosterd, Radijs, Tuinkers
Schermbloemige: Wortelen, Venkel, Wortelpeterselie, Pastinaak, Bleek, -Knolselderij, diverse kruiden: (Lavas, Anijs, Dille, Peterselie, Koriander, Karwij, Kervel, Komijn)
Composietenfamilie: Sla, Witlof, Andijvie, Cichorei, Groenlof
Probeer een gewas roulatie van 4 jaar in te plannen, dit geeft d minste kans op bodemmoeheid (bodemgerelateerde ziektes).
Zaai en oogst planning: Zaai wekelijks of twee wekelijks zodat je elke week verse groente kunt oogsten, het heeft geen zin veel te moeten weg gooien. Zaai in het vroege voorjaar wat meer en na de langste dag wat meer daar de daglengte weer afneemt groeit de groente later als de zomer half om is, dit zelfde geld voor het vroege voorjaar als de dagen nog kort zijn en langer worden.
Kijk voor hoe zaai ik groenteplanten op: Hoe zaai ik groentezaden stap voor stap
Tip: 7 Let op de vruchtwisseling (familiegroep) en zaai (twee) wekelijks een kleine hoeveelheid voor elke week verse groente te kunnen oogsten, en groter hoeveelheden voor in te maken (wecken)

Stap 8: Welke ziekte en Plagen kan ik verwachten?
Elke groente (waardplant) heeft zijn specifieke ziekte of plaag waarmee deze kan worden ge confronteert wanneer de groei omstandigheden nier optimaal zijn. De meeste plagen ontstaan daar waar een gebrek aan voeding is, te nat / te droog, ongewenste gewascombinaties, bodemmoeheid.
Tip 8: Creëer de optimale groei omstandigheden, Spruit waar nodig met plantenaftreksels of gieren die u gemakkelijk zelf kunt maken.
- Kijk voor meer informatie op de site: hoe-maak-je-plantenaftreksels-gieren-van-planten

Stap 9: Verwerking en Bewaring
Het ideale is, als je in de zomer wat meer groente kweekt dat je kunt bewaren voor de winter. Want juist in de winter is verse groente minder beschikbaar en vaak ook nog eens duurder. Hoe fijn is het dan niet als je van het overschot in de zomer wat kunt Wecken of inkuilen voor de winter.
Je kunt de volgende methoden toepassen:
- Wecken in glas of blik
- Door de zon laten drogen
- Fermiteren van diverse groente
- Inkuilen, in de grond en dan met stro overdekken
- Op het land laten staan en onderdekken als het heel koud wordt (denk aan kool soorten)
- Bewaren in kisten met zand ertussen in de garage (uiterst geschikt voor wortel en knol gewassen)
Tip 9: Zorg dat je genoeg groente kunt bewaren door Wecken, inkuilen, Fermiteren, in kisten met zand bedekken.

Stap 10: Groenbemester / Vanggewas / Winterklaar maken
Bij enkele gewassen is het mogelijk twee teelten op een jaar te planten, denk aan tuinbonen en volg gewas prei, of enkele keren sla op de zelfde plaats. Tweedehelft van de zomer komen er langzaam stukjes leeg / braak te liggen waar we de groente geoogst hebben. Zaai op deze stukjes groenbemester is als Rammenas, Mosterd, Klaver, Winterrogge (mijn voorkeur). Dit zorgt ervoor dat de voedingsstoffen niet uitspoelen in de winter en worden vastgehouden door een vanggewas / groenbemester, tevens zorgt het voor meer organische stof wat de bodemvruchtbaarheid weer ten goede komt.
Tip 10: Zaai een groenbemester / vanggewas in op braak liggende stukjes zodat de voedingsstoffen niet uitspoelen.

Stap 11: Genieten
Geniet van je eigen geteelde groente en de verbinding die we aangaan met de natuur. En het stukje onafhankelijkheid dat we ervaren bij het tuinieren. Het idee hebben zelf een bijdrage te leveren aan je eigen bestaansrecht en de verbinding aan te gaan met de aarde. En je zilt zien dat het smaakt naar meer en je het volgend jaar nog fanatieker bezig zult zijn en wellicht de grenzen gaat verleggen.
Tip 11: Geniet en Laat de smaak sensatie tot je doordringen van de door jou zelf geteelde groente. En je gaat proeven dat het smaakt naar meer!


Hoe begin ik een moestuin? Het stappenplan kort samengevat:
Tip 1: Laat je informeren door mensen die (veel) praktijk ervaring hebben!
Tip 2: Gewoon voor wat aan te pakken of wil ik een jaar rond zelfvoorzienend te zijn?
Tip 3: Kies het liefst voor een zonnige plaats in de vollegrond!
Tip 4: Zorg voor een schoon perceel voor de winter, strooi kalk in November, bemest in Maart/April.
Tip 5: Bewerk de bodem met een tuinfrees tot 5cm diepte of schoffel en trek lichtjes los met een cultivator
Tip 6: Kies als beginnende groentekweker voor gemakkelijke soorten als: Sla, Courgette, Tomaten, Paprika, diverse Kruiden, Uien, Klein fruit.
Tip 7: Let op de vruchtwisseling (familiegroep) en zaai een of twee wekelijks een kleine hoeveelheid, voor elke week verse groente te kunnen oogsten, en grotere hoeveelheden voor in te maken (wecken)
Tip 8: Creëer de optimale groei omstandigheden, Spruit waar nodig met plantenaftreksels of gieren die u gemakkelijk zelf kunt maken.
Tip 9: Zorg dat je genoeg groente kunt bewaren door Wecken, inkuilen, fermiteren, in kisten met zand bedekken.
Tip 10: Zaai een groenbemester / vanggewas op braak liggende stukjes zodat de voedingsstoffen niet uitspoelen.
Tip 11: Geniet en Laat de smaak sensatie tot je doordringen van de door jou zelf geteelde groente. En je gaat proeven dat het smaakt naar meer!